– Ва алайкум ассалом! Саволлар биттадан берилади. Ғуслда дуо шарт эмас.
Fуслнинг фарзи
«Fусл» сўзи луғатда бирор нарсанинг устидан сув оқизишни англатади.
Шариатда эса Аллоҳ таолога қурбат ниятида баданнинг ҳаммасига сув оқизишга «ғусл» дейилади.
Fуслнинг шариатимизда вожиб қилинишининг ҳикматлари кўп.
Аввало, у ибодат, Аллоҳ таолога қурбат ҳосил қилиш учун зарур нарса.
Иккинчидан, поклик, озодалик ва соғлик учун ўта муҳим омил.
Қолаверса, ғуслни вожиб қилувчи нарсалар туфайли инсон вужудида пайдо бўладиган баъзи нопокликларни кетказиш, маний кетиши ила жисм йўқотган нарсаларни қайта тиклашдир.
Жинсий яқинлик ва эҳтиломдан кейин ғусл қилган одамда қон юриши яхшиланади ва тетиклик тикланади.
Шунингдек, ният билан қилинган ғусл туфайли гуноҳлар ҳам ювилади.
غَسْلُ فَمِهِ وَأَنْفِهِ وَكُلِّ الْبَدَنِ.
Ғуслнинг фарзи оғзини, бурнини ва бутун баданини ювишдир.
Бу жумладан ғуслнинг фарзи учта экани англаб олинади:
1. Оғизни чайиш.
Албатта, оғизни яхшилаб чайиш ғуслнинг фарзларидан бири экани ҳаммага маълум. Бусиз ғусл бўлиши мумкин эмас.
2. Бурунни чайиш.
Бурунни яхшилаб тозалаб, муболаға ила чайиш ҳам ғуслнинг фарзи ҳисобланади. Рўзадор бурунга сув олишда муболаға қилмайди.
3. Баданнинг барча ерини ювиш.
Бутун танани, бирор тукнинг остини ҳам қўймай, сув етказиб ювиш ҳам ғуслнинг фарзидир.
Fуслнинг фарзлиги Моида сурасидаги қуйидаги оятдан олинган:
ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ
«Агар жунуб бўлсангиз, покланинглар» (6-оят).
Бунда ювиш имкони бор барча жойни поклаш маъноси бордир.
Аллоҳ таоло яна Нисо сурасида:
«Ва жунуб ҳолингизда ҳам, то ғусл қилмагунингизча (масжидда турманг). Магар йўлдан ўтувчи бўлса, майли», деган (43-оят).
Ушбу икки оятда оғиз, бурун ва баданнинг барчасини ювиш маъноси бор.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ t، عَنِ النَّبِيِّ r قَالَ: «إِنَّ تَحْتَ كُلِّ شَعَرَةٍ جَنَابَةً، فَاغْسِلُوا الشَّعَرَ وَأَنْقُوا الْبَشَرَةَ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَأَبُو دَاوُدَ.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Албатта, ҳар бир тук толаси остида жунублик бор. Бас, сочни ювинг ва баданни покланг», дедилар».
Термизий ва Абу Довуд ривоят қилишган.
Ушбу ҳадиснинг бошқа бир ривоятида:
«مَنْ تَرَكَ مَوْضِعَ شَعَرَةٍ مِنَ الْجَنَابَةِ لَمْ يَغْسِلْهَا فُعِلَ بِهَا كَذَا وَكَذَا مِنْ النَّارِ».قَالَ عَلِيٌّ: فَمِنْ ثَمَّ عَادَيْتُ رَأْسِي، فَمِنْ ثَمَّ عَادَيْتُ رَأْسِي - ثَلَاثًا - وَكَانَ يَجُزُّ شَعَرَهُ.
«Ким жунубликдан бир тук ўрнини ювмай қолдирса, дўзахда ундоқ қилинади, бундоқ қилинади», дедилар».
Али:
«Шунинг учун бошимни душман тутдим», деб уч марта айтди. У сочини қирдириб юрар эди», дейилган.
(سُنَنُ الْغُسْلِ)
Fуслнинг суннатлари
وَسُنَنُهُ: أَنْ يَغْسِلَ يَدَيْهِ وَفَرْجَهُ، وَيُزِيلَ النَّجَاسَةَ، ثُمَّ يَتَوَضَّأَ إِلَّا رِجْلَيْهِ، ثُمَّ يُفِيضَ الْمَاءَ عَلَى بَدَنِهِ ثَلَاثًا، ثُمَّ يَغْسِلَ الرِّجْلَيْنِ لَا فِي الْمُسْتَنْقَعِ. وَيَكْفِي لِذَاتِ الضَّفِيرَةِ أَنْ يَبْتَلَّ أَصْلُهَا.
Унинг суннатлари эса икки қўлини ва фаржини ювмоғи ҳамда нажосатни кетказмоғи. Сўнг икки оёғини қолдириб таҳорат қилмоғи. Кейин баданига уч марта сув етказмоғи. Сўнгра сув тўпланган жойдан бошқа жойда икки оёғини ювмоғи. Узун ўрилган соч эгаси сочининг асли(ости)ни ҳўллаши кифоядир.
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللهِ r إِذَا اغْتَسَلَ مِنَ الْجَنَابَةِ يَبْدَأُ فَيَغْسِلُ يَدَيْهِ، ثُمَّ يُفْرِغُ بِيَمِينِهِ عَلَى شِمَالِهِ فَيَغْسِلُ فَرْجَهُ، ثُمَّ تَوَضَّأُ وُضُوءَهُ لِلصَّلَاةِ، ثُمَّ يَأْخُذُ الْمَاءَ فَيُدْخِلُ أَصَابِعَهُ فِي أُصُولِ الشَّعَرِ حَتَّى إِذَا رَأَى أَنْ قَدْ اسْتَبْرَأَ حَفَنَ عَلَى رَأْسِهِ ثَلَاثَ حَفَنَاتٍ، ثُمَّ أَفَاضَ عَلَى سَائِرِ جَسَدِهِ ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ».
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон жунубликдан ғусл қилсалар, аввал икки қўлларини ювишдан бошлар эдилар. Сўнгра ўнг қўллари билан чап қўлларига сув қуйиб, фаржларини ювар эдилар. Кейин эса намозга қиладиган таҳоратларини бажарар эдилар. Сўнгра сувни олиб, бармоқларини сочлари остига киритар эдилар. Токи сув яхши етганига ишонганларидан кейин бошлари устидан уч ҳовуч сув қуяр эдилар. Кейин қолган баданларига сув қуяр, сўнгра оёқларини ювар эдилар».
عَنْ مَيْمُونَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: وَضَعْتُ لِلنَّبِيِّ r مَاءً لِلْغُسْلِ فَغَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا، ثُمَّ أَفْرَغَ عَلَى شِمَالِهِ فَغَسَلَ مَذَاكِيرَهُ، ثُمَّ مَسَحَ يَدَهُ بِالْأَرْضِ، ثُمَّ مَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ وَغَسَلَ وَجْهَهُ وَيَدَيْهِ، ثُمَّ أَفَاضَ عَلَى جَسَدِهِ، ثُمَّ تَحَوَّلَ عَنْ مَكَانِهِ فَغَسَلَ قَدَمَيْهِ. رَوَاهُمَا الْخَمْسَةُ. وَفِي رِوَايَةٍ: ثُمَّ غَسَلَ رَأْسَهُ ثَلَاثًا. وَفِي رِوَايَةٍ: فَأَتَيْتُهُ بِخِرْقَةٍ فَلَمْ يُرِدْهَا، فَجَعَلَ يَنْقُضُ الْمَاءَ بِيَدِهِ.
Маймуна розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга ғусл учун сув келтириб қўйдим. У зот икки қўлларини икки ёки уч марта ювдилар. Кейин чап қўлларига сув қуйиб, жинсий аъзоларини ювдилар. Сўнгра қўлларини ерга суртдилар. Кейин оғизларини чайдилар, бурунларига сув олдилар, юзлари ва икки қўлларини ювдилар. Сўнгра (бутун) баданларига сув қуйдилар. Кейин турган жойларидан нарига ўтиб, икки оёқларини ювдилар».
Иккисини бешовлари ривоят қилишган.
Бошқа бир ривоятда:
«Сўнгра бошларини уч марта ювдилар», дейилган.
Яна бошқа ривоятда эса:
«Мен у зотга бир латта олиб келган эдим, хоҳламадилар ва сувни қўллари билан сидира бошладилар», дейилган.
Икки ҳадисни бешовлари ривоят қилишган.
Узун ўрилган соч эгаси сочининг асли(ости)ни ҳўллаши кифоядир.
عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، إِنِّي امْرَأَةٌ أَشُدُّ ضَفْرَ رَأْسِي فَأَنْقُضُهُ لِغُسْلِ الْجَنَابَةِ؟ قَالَ: «لَا، إِنَّمَا يَكْفِيكِ أَنْ تَحْثِي عَلَى رَأْسِكِ ثَلَاثَ حَثَيَاتٍ، ثُمَّ تُفِيضِينَ عَلَيْكِ الْمَاءَ فَتَطْهُرِينَ». رَوَاهُ الْخَمْسَةُ إِلَّا الْبُخَارِيَّ.
Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Мен:
«Эй Аллоҳнинг Расули, мен сочимни маҳкам қилиб ўриб юрадиган аёлман. Жунубликнинг ғусли учун уни ёйишим керакми?» дедим. Ул зот:
«Йўқ, сен учун бошинг устидан уч ҳовуч сув қуйишинг кифоя қилади. Сўнгра устингдан сув қуясан. Бас, пок бўласан», дедилар».
Бешовларидан фақат Бухорий ривоят қилмаган.
Лекин жунуб бўлишдан олдин сочи ёйилган бўлса, сочларининг ҳаммасини ювиш вожибдир. Шунингдек, ҳайздан пок бўлиб ғусл қилганда ҳам сочини ёзиб ҳаммасига сув етказиши вожибдир.
Барча ҳужжат ва далилларни синчиклаб ўрганиб чиққан фуқаҳоларимиз ғуслни аввалидан охиригача қуйидаги тарзда баён қиладилар:
Ғусл қилувчи шахс дастлаб тасмия айтади ва ният қилади. Кейин икки қўлини ювади. Кейин орқа ва олди фаржини ювади. Баданида нажосат бўлса, ювиб ташлайди.
Кейин худди намозга қилгандек таҳорат қилади. Албатта, оғиз-бурунни муболаға билан чайқаш бор гап. Агар турган жойида сув тўпланадиган бўлса, оёқларини ювишни кейинга суради.
Сўнгра бошига сув қуйиб, ишқалаб ювади. Баданига уч марта сув қуяди. Сув қуйишни ўнг елкасидан бошлайди, кейин чап елкасига қуяди. Қўли билан баданини ишқалайди. Икки қулоғи, киндиги, қўлтиқ ости каби сув етиши қийин бўлган жойларига алоҳида эътибор беради.
Fуслнинг охирида бошқа жойга ўтиб, оёқларини ювади. Агар ғусл қилган жойида сув тўпланмаса, оёқларини ҳам ўша ерда ювиб олаверади.
Fуслнинг одоблари ҳам худди таҳоратнинг одобларига ўхшайди. Аммо ғуслда қиблага қараш йўқ.
Fуслда қуйидаги нарсалар макруҳдир:
1. Сувни исроф қилиш.
2. Сувни ўта оз ишлатиш.
3. Сувни юзига уриш.
4. Дунёвий гапларни гапириш.
5. Узрсиз бошқадан ёрдам олиш.
6. Дуо қилиш.
Валлоҳу аълам!
