– Ва алайкум ассалом!
Тиловат саждаси
Ўн тўрт оятдан бирини тиловат қилган кишига ёки эшитган кишига намознинг шартлари билан қўл кўтариш, ташаҳҳуд ва саломсиз икки такбир ўртасида бир сажда қилиш вожиб бўлади
Тиловат саждаси бир саждадан иборат бўлиб, унга бош қўйилаётганда бир такбир ва ундан бош кўтарилаётганда яна бир такбир айтилади. Тиловат саждасини қилиш вожибдир. Унинг вожиблиги қуйидаги далиллардан олинган:
Аллоҳ таоло Сажда сурасида:
«Албатта, оятларимизга улар‑ла эслатилганда, саждага йиқиладиган, Роббларига ҳамд ила тасбеҳ айтадиган ва мутакаббирлик қилмайдиганларгина иймон келтирурлар», деган (15-оят).
Аллоҳ таоло Иншиқоқ сурасида сажда қилмайдиганларни мазаммат қилиб:
«Ва қачон уларга Қуръон ўқилса, сажда қилмаслар», деган (21-оят).
عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ r يَقْرَأُ السُّورَةَ الَّتِي فِيهَا السَّجْدَةُ فَيَسْجُدُ وَنَسْجُدُ مَعَهُ، حَتَّى مَا يَجِدُ أَحَدُنَا مَكَانًا لِمَوْضِعِ جَبْهَتِهِ. رَوَاهُ الثَّلَاثَةُ.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам сажда ояти бор сурани қироат қилиб, сажда қилар эдилар. Биз ҳам у зот билан сажда қилар эдик. Ҳаттоки биримиз пешонасига жой топа олмай қолар эди».
Учовлари ривоят қилишган.
عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ r يَقْرَأُ عَلَيْنَا الْقُرْآنَ، فَإِذَا مَرَّ بِالسَّجْدَةِ كَبَّرَ وَسَجَدَ، وَسَجَدْنَا مَعَهُ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالْحَاكِمُ.
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бизга Қуръон қироат қилиб берар, қачон сажда оятидан ўтсалар, такбир айтиб, сажда қилар эдилар. Биз ҳам у зот билан сажда қилар эдик».
Абу Довуд ва Ҳоким ривоят қилишган.
Тиловат саждасини қилиш учун шартлар намоз ўқиш учун қўйилган шартларнинг айни ўзидир: мусулмонлик, оқиллик, балоғатга етганлик ва ҳайзу нифосдан пок бўлиш. Тиловат саждаси тўғри бўлиши учун таҳоратли бўлиш, бадан, кийим ва маконнинг поклиги, қиблага юзланиш, сатри аврат ва ният шарт.
Унда қўл кўтарилмайди, ташаҳҳуд ва салом ҳам йўқ, чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тиловат саждасини қилганларида бу нарсаларни қилмаганлар.
Шукур саждаси
Биз мўминлар Аллоҳнинг бандаларимиз, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга умматмиз. Аллоҳ ва расули нималарга буюрсалар шуни қиламиз, нимадан қайтарган бўлсалар шундан қайтамиз. Динда ўз ихтиёримиз билан савоб бўлади деган умидда бирор нарсани қўшиб олишга ҳам борини камайтиришга ҳам ҳаққимиз йўқ. Шунинг учун бир киши аср намозини ўқиганидан кейин мукаммал таҳорат қилиб, риё бўлмаслиги учун уйнинг энг ичкарисига кириб, хушуъ-хузуъ билан йиғлаган ҳолатда нафл намозини ўқиса шариатимиз бу киши ҳақида “У Аллоҳ ва расулига осий бўлди” деб ҳукм қилади. Чунки у намоз каби ибодатни адо қилсада шариат кўрсатмасига зид ишни қилди. Сабаби асрдан кейин нафл намоз ўқиш йўқ. Худди шу каби сажда улуғ амал ҳисоблансада уни ҳам қилишни ўз вақти ва сабаби бўлиши керак. Каъб ибн Моликнинг тавбаси қабул бўлганда шукронасига сажда қилган. Буни имом Бухорий ва имом Муслимлар ривоят қилишган.
عن عبد الرحمن بن عوف رضي الله عنه قال: "سجد النبي صلى الله عليه وسلم فأطال السجود ثم رفع رأسه، فقال: إن جبريل أتاني فبشرني؛ فسجدت لله شكراً" رواه أحمد والحاكم وصححه
Абдурроҳман ибн Авф розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам узоқ сажда қилдилар сўнг бошларини кўтариб “Ҳузуримга Жаброил келиб менга башорат берди, шукур қилиб Аллоҳга сажда қилдим” дедилар.
Аҳмад ва Ҳоким ривояти.
“Саҳиҳул Бухорий”да келган яна бир ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Алий розияллоҳу анҳуни Яманга юборадилар, у ердан туриб Алий розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Яманликларни Исломни қабул қилганлари ҳақида мактуб юборади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мактубни ўқигач Аллоҳга шукур қилиб саждага йиқиладилар.
Бу каби неъмат етганида ёки мусибат ариганида шукур қилиш жоиз.
Валлоҳу аълам!
