– Ва алайкум ассалом! Бу ривоят ғирт тўқима.
«Сулаймон ибн Довуд алайҳиссалом «Бу кеча юзта хотинни айланиб чиқаман, ҳар бир хотин Аллоҳнинг йўлида жиҳод қиладиган биттадан ўғил туғади», деди. Шунда фаришта унга «Иншааллоҳ, дегин», деди. У айтмади, унутди. Бас, у(аёл)ларни айланиб чиқди. Уларнинг бирортаси ҳам туғмади. Фақат биргина аёл ярим инсон туғди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Агар «Иншааллоҳ», деганида, қасамини бузган бўлмас эди ва ҳожатига эришишига умидлироқ бўлар эди», дедилар».
Икки шайх ва Термизий ривоят қилганлар. Аллоҳ олий ва билгувчироқдир.
Шарҳ: Ушбу ривоятни бу ерда келтиришдан мақсад, ўтган Пайғамбар алайҳиссаломлар ичида Сулаймон алайҳиссаломга ўхшаб, юзта хотинга уйланганлари ҳам борлигини билдиришдир.
Сулаймон алайҳиссаломнинг шариатларида хоҳлаганча аёлга уйланиш жоиз бўлиб, Сулаймон алайҳиссаломнинг ўзларининг юзта хотинлари бор экан. У кишида зурриётни, Аллоҳнинг йўлида хизмат қиладиган фарзандларни кўпайтириш нияти бўлган экан. Зотан, никоҳдан кўзда тутилган мақсадлардан бири ҳам шу.
Бир куни Сулаймон алайҳиссалом «Бу тунда юзта хотиним билан бир-бир ётиб чиқсам, биттадан ўғил туғсалар, Аллоҳнинг йўлида хизмат қиладиган юзта ўғил туғилади», дебдилар. Фаришта «Бу гапни «Аллоҳ хоҳласа», деб айтгин», дебди. Аммо Сулаймон алайҳиссаломнинг ёдларидан чиқиб қолиб, айтмабдилар. Ўша кечаси хотинларини айланиб чиқибдилар. Лекин «Иншааллоҳ», демаганлари учун улардан бирортаси ҳам бола туғмабди. Фақат биргина аёл чала бола туғибди. Чунки «Аллоҳ хоҳласа», дея У зотга таваккал қилиш табаррукдир, шунинг учун ҳам бир ишни қилмоқчи бўлган инсон «Иншааллоҳ», демоғи лозим.
«Батаҳқиқ, Сулаймонни синадик ва курсисига жасадни ташладик. Сўнгра, у кўп тавба қилди» («Сод» сураси, 34-оят).
Ушбу ояти каримадаги зикр қилинган синов нимадан иборат? Курсига ташланган жасад нима эди? Бу саволга бошқа оятларда ҳам, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларида ҳам жавоб йўқ. Шунинг учун ҳам турли асоссиз қисса ва ҳикоялар кўпайиб кетган.
Эътиборли тафсирчиларимиз бу оятга бевосита боғлиқ ҳадислар бўлмаса ҳам, бир саҳиҳ ривоят борлигини айтиб, «Эҳтимол, ўша ривоят бу оятни тўғри тушунишга ёрдам берар», дейдилар.
Имом Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда қуйидагилар айтилган:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар:
«Сулаймон «Бу кеча етмиш аёлни айланиб чиқаман, уларнинг ҳар бири Аллоҳ йўлида жиҳод қиладиган чавандоз туғади», деди. «Иншааллоҳ», демади.
Бас, у аёлларни айланиб чиқди. Улардан биргина аёл ҳомиладор бўлиб, яримта (чала) бола ташлади. Менинг нафсим қўлида бўлган Зот билан қасамки, агар «Иншааллоҳ», деганида, уларнинг ҳаммаси чавандоз бўлиб, Аллоҳ йўлида жиҳод қилар эдилар».
Бу ҳадиси шарифни оятга боғлиқ, деб биладиган бўлсак, қуйидаги маънолар келиб чиқади.
«Батаҳқиқ, Сулаймонни синадик».
Демак, Сулаймон алайҳиссалом ҳам бошқа Пайғамбарлар сингари, хусусан, оталари Довуд алайҳиссалом каби, Аллоҳ таолонинг синовига учраганлар. Синовнинг бир қисми у зотга отларнинг кўрсатилиши эди. Сўнгра отларни кўриб, Аллоҳ йўлида жиҳод қиладиган чавандоз ўғиллари бўлишини орзу қилдилар. Шунда ҳадиси шарифда келганидек, хотинларидан етмиштасига бир кечада айланиб чиқишни ва улардан етмишта чавандоз ўғил кўришни ният қилдилар-у, лекин «Иншааллоҳ», демадилар. Ўзларидан ўтган бу кичиккина сустликни қалблари дарҳол сезди. Бунинг устига, ашёвий далил ҳам келди.
«Курсисига жасадни ташладик».
Ўша кеча ҳомиладор бўлган биргина хотинлари ҳам чала бола туғиб қўйди. Ўша яримта жасад Сулаймон алайҳиссаломнинг курсиларига келтирилди. Шунда Сулаймон алайҳиссалом гап нимада эканлигини тўла англаб етдилар.
«Сўнгра у кўп тавба қилди».
Аллоҳ таолога юзландилар. Ҳеч қачон Унинг зикридан бошқа нарсага кўнгил бурмасликка ва «Иншааллоҳ» демасдан, бирор иш қилмасликка қарор бердилар. (“Ҳадис ва Ҳаёт” китобидан )
Валлоҳу аълам!
